原標題：黃河(he)(he)文化丨《黃河(he)(he)歷史(shi)圖譜》（全10冊(ce)）

　　《黃河(he)歷史圖譜》（全10冊）

　　袁曉聰 李文 主編

　　本(ben)書按照黃河自西向東(dong)的(de)(de)流(liu)(liu)經路徑(jing)，共收錄(lu)了(le)甘(gan)肅(su)、寧夏、內(nei)蒙古、山(shan)西、陜西、河南、山(shan)東(dong)七省(sheng)（區(qu)(qu)）的(de)(de)多種地(di)(di)(di)方(fang)志，并(bing)依所轄區(qu)(qu)域(yu)(yu)(yu)的(de)(de)行政劃分和版本(ben)時間先后進行排序，收集(ji)整理(li)各(ge)(ge)方(fang)志中有關黃河流(liu)(liu)域(yu)(yu)(yu)的(de)(de)重要(yao)歷史地(di)(di)(di)理(li)類圖(tu)像類文獻，如《（嘉慶）長(chang)垣(yuan)縣志·圖(tu)考(kao)》《嵩山(shan)志·圖(tu)說》《河源紀略·圖(tu)說》等，匯為一(yi)編。本(ben)書是對黃河流(liu)(liu)域(yu)(yu)(yu)圖(tu)經史料的(de)(de)集(ji)大(da)成之作(zuo)，為讀者認(ren)識(shi)了(le)解(jie)黃河流(liu)(liu)域(yu)(yu)(yu)各(ge)(ge)地(di)(di)(di)區(qu)(qu)歷史地(di)(di)(di)理(li)特點及其發展(zhan)變(bian)遷提供了(le)重要(yao)依據，是研究黃河流(liu)(liu)域(yu)(yu)(yu)發展(zhan)與歷史變(bian)遷的(de)(de)重要(yao)參考(kao)書。

　　黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)，中(zhong)(zhong)(zhong)華民族的(de)(de)(de)母親(qin)河(he)(he)(he)(he)(he)，她發源于青藏高原巴顏喀拉山(shan)(shan)脈，自(zi)西(xi)向東(dong)(dong)綿延幾(ji)千(qian)里，先后(hou)流(liu)經青海(hai)、四(si)川、甘肅(su)、寧夏(xia)、內蒙(meng)古、山(shan)(shan)西(xi)、陜(shan)西(xi)、河(he)(he)(he)(he)(he)南和山(shan)(shan)東(dong)(dong)九省（自(zi)治區），最(zui)后(hou)由山(shan)(shan)東(dong)(dong)的(de)(de)(de)墾(ken)利注入渤海(hai)。黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)呈 “幾(ji)” 字形，流(liu)域(yu)面(mian)積近八十萬平方千(qian)米，全長(chang)五千(qian)四(si)百六(liu)十四(si)千(qian)米。伴隨著大河(he)(he)(he)(he)(he)一(yi)(yi)(yi)(yi)路而來的(de)(de)(de)，不(bu)(bu)僅(jin)是(shi)流(liu)淌的(de)(de)(de)河(he)(he)(he)(he)(he)水，還有(you)一(yi)(yi)(yi)(yi)脈相(xiang)承、璀璨的(de)(de)(de)中(zhong)(zhong)(zhong)華文(wen)(wen)明(ming)。中(zhong)(zhong)(zhong)國歷史(shi)(shi)上的(de)(de)(de) “七大都城(cheng)”，其中(zhong)(zhong)(zhong)四(si)座（安陽、洛陽、西(xi)安、開(kai)封）都坐落在(zai)黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)流(liu)域(yu)。黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)之于中(zhong)(zhong)(zhong)國已不(bu)(bu)僅(jin)僅(jin)是(shi)一(yi)(yi)(yi)(yi)條自(zi)然(ran)之河(he)(he)(he)(he)(he)，更(geng)是(shi)一(yi)(yi)(yi)(yi)條文(wen)(wen)明(ming)之河(he)(he)(he)(he)(he)。黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)孕育的(de)(de)(de)中(zhong)(zhong)(zhong)華文(wen)(wen)明(ming)，悠久、綿長(chang)。在(zai)中(zhong)(zhong)(zhong)國古代漫(man)長(chang)的(de)(de)(de)歷史(shi)(shi)中(zhong)(zhong)(zhong)，浩如煙海(hai)的(de)(de)(de)文(wen)(wen)獻典籍是(shi)中(zhong)(zhong)(zhong)華文(wen)(wen)明(ming)演(yan)進與繁榮的(de)(de)(de)歷史(shi)(shi)見(jian)證(zheng)。其中(zhong)(zhong)(zhong)有(you)關黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)、黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)流(liu)域(yu)的(de)(de)(de)文(wen)(wen)獻則成(cheng)為解讀(du)中(zhong)(zhong)(zhong)華文(wen)(wen)明(ming)數千(qian)年綿延不(bu)(bu)竭(jie)的(de)(de)(de)重(zhong)要 “生(sheng)命密碼”。這些文(wen)(wen)獻中(zhong)(zhong)(zhong)包(bao)含的(de)(de)(de)豐富圖片與文(wen)(wen)本相(xiang)映成(cheng)趣(qu)，圖形化地呈現并豐富了黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)的(de)(de)(de)“歷史(shi)(shi)記憶”，構成(cheng)了一(yi)(yi)(yi)(yi)幅(fu)生(sheng)動的(de)(de)(de)黃(huang)(huang)(huang)河(he)(he)(he)(he)(he)文(wen)(wen)化圖像志。

　　圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)是(shi)將復雜的(de)(de)(de)(de)(de)(de)事物(wu)(wu)用具(ju)體(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)形、表(biao)格(ge)、譜(pu)(pu)(pu)系表(biao)現出(chu)來，按類編(bian)(bian)制(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)集，包括地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)、歷(li)(li)史譜(pu)(pu)(pu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)、文(wen)物(wu)(wu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)錄、人(ren)物(wu)(wu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)像、地(di)(di)(di)(di)(di)(di)理表(biao)譜(pu)(pu)(pu)、職官(guan)表(biao)譜(pu)(pu)(pu)等(deng)(deng)。在(zai)中(zhong)(zhong)(zhong)國(guo)(guo)(guo)，先(xian)秦(qin)時(shi)(shi)期(qi)就有(you)了(le)關于(yu)(yu) “圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)” 的(de)(de)(de)(de)(de)(de)記載(zai)。最早見(jian)于(yu)(yu)文(wen)獻(xian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，約為(wei)(wei)(wei)《尚書(shu)(shu)(shu)？洛(luo)(luo)誥》中(zhong)(zhong)(zhong)記述(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)洛(luo)(luo)邑地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。《周禮(li)》“…… 若(ruo)以(yi)時(shi)(shi)取之(zhi)(zhi)，則物(wu)(wu)其(qi)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)而(er)授之(zhi)(zhi)”，就是(shi)講管理礦藏的(de)(de)(de)(de)(de)(de)官(guan)員繪(hui)制(zhi)(zhi)礦石(shi)產地(di)(di)(di)(di)(di)(di)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。《管子(zi)》第(di)二(er)(er)十(shi)七(qi)篇(pian)專以(yi) “地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)” 為(wei)(wei)(wei)名，談及(ji)軍事地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。秦(qin)始皇(huang)曾將全國(guo)(guo)(guo)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)收集起(qi)來，后劉邦(bang)又將其(qi)收藏并加以(yi)使用。對此(ci)，班固(gu)在(zai)《漢(han)書(shu)(shu)(shu)》中(zhong)(zhong)(zhong)曾兩(liang)次提及(ji)。漢(han)武帝時(shi)(shi)，“輿(yu)(yu)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)” 開始作(zuo)為(wei)(wei)(wei)術語出(chu)現。隋(sui)唐時(shi)(shi)期(qi)，輿(yu)(yu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)制(zhi)(zhi)作(zuo)有(you)所(suo)發(fa)展，國(guo)(guo)(guo)家以(yi)政令的(de)(de)(de)(de)(de)(de)形式(shi)(shi)要求全國(guo)(guo)(guo)各州定(ding)期(qi)造圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)呈(cheng)送中(zhong)(zhong)(zhong)央(yang)政府。西晉(jin)時(shi)(shi)期(qi)，裴(pei)秀總結秦(qin)漢(han)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)法，提出(chu) “制(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)六體(ti)” 理論，為(wei)(wei)(wei)中(zhong)(zhong)(zhong)國(guo)(guo)(guo)制(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)學奠定(ding)了(le)科學基礎，他(ta)也被(bei)(bei)英國(guo)(guo)(guo)學者李約瑟譽為(wei)(wei)(wei) “中(zhong)(zhong)(zhong)國(guo)(guo)(guo)科學制(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)學之(zhi)(zhi)父”。作(zuo)為(wei)(wei)(wei)一(yi)種正式(shi)(shi)體(ti)例(li)，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)始于(yu)(yu)宋代(dai)(dai)鄭樵(qiao)所(suo)撰《通志》。鄭樵(qiao)將傳統(tong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)藝文(wen)志分(fen)為(wei)(wei)(wei)藝文(wen)、校讎、圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)、金石(shi)四略(lve)。他(ta)認為(wei)(wei)(wei)天文(wen)、宮室、城筑等(deng)(deng)十(shi)六類書(shu)(shu)(shu)必須有(you)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，“有(you)書(shu)(shu)(shu)無(wu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，不可(ke)用也”（《通志？圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)略(lve)？明(ming)用》），非常重視(shi)插(cha)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)在(zai)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)書(shu)(shu)(shu)中(zhong)(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)用。宋時(shi)(shi)刊刻的(de)(de)(de)(de)(de)(de)《禮(li)書(shu)(shu)(shu)》《樂(le)書(shu)(shu)(shu)》《營造法式(shi)(shi)》等(deng)(deng)書(shu)(shu)(shu)中(zhong)(zhong)(zhong)均有(you)插(cha)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。宋代(dai)(dai)專門描(miao)繪(hui)治(zhi)河(he)(he)工(gong)程(cheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)已(yi)散佚，現今所(suo)能見(jian)到的(de)(de)(de)(de)(de)(de)最早的(de)(de)(de)(de)(de)(de)河(he)(he)工(gong)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)是(shi)元(yuan)代(dai)(dai)王喜的(de)(de)(de)(de)(de)(de)《治(zhi)河(he)(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)略(lve)》。該書(shu)(shu)(shu)首列六圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，其(qi)中(zhong)(zhong)(zhong)《治(zhi)河(he)(he)之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》屬典型的(de)(de)(de)(de)(de)(de)黃河(he)(he)水(shui)(shui)利(li)工(gong)程(cheng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，此(ci)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)也被(bei)(bei)視(shi)為(wei)(wei)(wei)明(ming)清(qing)河(he)(he)工(gong)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)淵(yuan)源。元(yuan)明(ming)二(er)(er)代(dai)(dai)，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)應用更為(wei)(wei)(wei)廣泛，類書(shu)(shu)(shu)、小說、兵書(shu)(shu)(shu)、農書(shu)(shu)(shu)等(deng)(deng)，無(wu)不附(fu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。明(ming)萬歷(li)(li)間章潢所(suo)編(bian)(bian)類書(shu)(shu)(shu)《三才圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)會》，開篇(pian)即為(wei)(wei)(wei)《古太極圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》。明(ming)清(qing)時(shi)(shi)期(qi)，因水(shui)(shui)災(zai)頻發(fa)、水(shui)(shui)利(li)工(gong)程(cheng)繁劇，水(shui)(shui)利(li)著述(shu)、河(he)(he)臣奏(zou)章等(deng)(deng)水(shui)(shui)利(li)文(wen)獻(xian)豐(feng)富。由于(yu)(yu)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)可(ke)以(yi)較為(wei)(wei)(wei)直(zhi)觀地(di)(di)(di)(di)(di)(di)反映河(he)(he)工(gong)水(shui)(shui)利(li)措施，明(ming)清(qing)兩(liang)代(dai)(dai)通過制(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)來說明(ming)河(he)(he)工(gong)水(shui)(shui)利(li)工(gong)程(cheng)已(yi)成(cheng)(cheng)為(wei)(wei)(wei)水(shui)(shui)利(li)著述(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)基本(ben)定(ding)式(shi)(shi)，河(he)(he)臣奏(zou)章也必須 “具(ju)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)以(yi)聞”（《明(ming)史？河(he)(he)渠(qu)志》）。如明(ming)代(dai)(dai)王瓊《漕河(he)(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)志》、潘季馴(xun)《河(he)(he)防一(yi)覽》，清(qing)代(dai)(dai)靳輔《治(zhi)河(he)(he)方(fang)略(lve)》、麟慶《黃運河(he)(he)口古今圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)說》等(deng)(deng)，多配有(you)地(di)(di)(di)(di)(di)(di)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。清(qing)代(dai)(dai)崇尚樸學，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)不受(shou)推(tui)崇，總體(ti)數量較少(shao)，但(dan)在(zai)官(guan)修圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)書(shu)(shu)(shu)中(zhong)(zhong)(zhong)，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)被(bei)(bei)大量使用，如《古今圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)書(shu)(shu)(shu)集成(cheng)(cheng)》《皇(huang)朝禮(li)器圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)式(shi)(shi)》等(deng)(deng)，所(suo)附(fu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)甚豐(feng)。近(jin)代(dai)(dai)，圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)類圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)書(shu)(shu)(shu)仍不豐(feng)富，但(dan)以(yi)魯迅、鄭振(zhen)鐸等(deng)(deng)為(wei)(wei)(wei)代(dai)(dai)表(biao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)學者對于(yu)(yu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)價值卻有(you)著較為(wei)(wei)(wei)深入的(de)(de)(de)(de)(de)(de)認識(shi)。魯迅、鄭振(zhen)鐸曾合編(bian)(bian)《北平(ping)箋(jian)譜(pu)(pu)(pu)》《十(shi)竹齋箋(jian)譜(pu)(pu)(pu)》，鄭振(zhen)鐸編(bian)(bian)纂的(de)(de)(de)(de)(de)(de)《中(zhong)(zhong)(zhong)國(guo)(guo)(guo)歷(li)(li)史參(can)考圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)》更成(cheng)(cheng)為(wei)(wei)(wei)中(zhong)(zhong)(zhong)國(guo)(guo)(guo)有(you)史以(yi)來第(di)一(yi)部系統(tong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)歷(li)(li)史圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)(pu)(pu)。

　　有(you)(you)關黃(huang)河(he)的(de)(de)歷史(shi)(shi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)文獻(xian)中(zhong)，方(fang)(fang)志(zhi)中(zhong)的(de)(de)圖(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)因體(ti)(ti)系性(xing)、地域性(xing)、紀實性(xing)等(deng)(deng)(deng)特征，為(wei)后人了解黃(huang)河(he)與(yu)黃(huang)河(he)流域的(de)(de)地理(li)變(bian)遷(qian)、行政(zheng)沿革等(deng)(deng)(deng)提供了基本的(de)(de)史(shi)(shi)料。方(fang)(fang)志(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)，就類(lei)型而言，主要包(bao)括輿地圖(tu)(tu)(tu)(tu)、星象圖(tu)(tu)(tu)(tu)、名(ming)(ming)勝(sheng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)等(deng)(deng)(deng)。方(fang)(fang)志(zhi)中(zhong)的(de)(de)輿地圖(tu)(tu)(tu)(tu)，一(yi)般多為(wei)該地區行政(zheng)區劃圖(tu)(tu)(tu)(tu)，有(you)(you)的(de)(de)也(ye)含(han)山(shan)川形勝(sheng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)等(deng)(deng)(deng)。此外，官署、城池、學(xue)宮、書院、寺觀、古跡、園林(lin)等(deng)(deng)(deng)都是(shi)方(fang)(fang)志(zhi)所繪內(nei)容(rong)。黃(huang)河(he)方(fang)(fang)志(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)亦(yi)是(shi)如此。除方(fang)(fang)志(zhi)外，地理(li)山(shan)水(shui)、河(he)防、藝(yi)文等(deng)(deng)(deng)文獻(xian)中(zhong)也(ye)包(bao)含(han)有(you)(you)豐富的(de)(de)黃(huang)河(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)譜(pu)史(shi)(shi)料。山(shan)水(shui)類(lei)文獻(xian)中(zhong)的(de)(de)黃(huang)河(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)主要為(wei)黃(huang)河(he)流域的(de)(de)山(shan)水(shui)圖(tu)(tu)(tu)(tu)考、名(ming)(ming)勝(sheng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)說等(deng)(deng)(deng)。河(he)防類(lei)文獻(xian)中(zhong)的(de)(de)黃(huang)河(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)則側重河(he)防，歷代河(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)、變(bian)遷(qian)圖(tu)(tu)(tu)(tu)、治理(li)工程圖(tu)(tu)(tu)(tu)等(deng)(deng)(deng)是(shi)其主要內(nei)容(rong)。詩(shi)歌、游(you)記等(deng)(deng)(deng)藝(yi)文類(lei)文獻(xian)中(zhong)的(de)(de)黃(huang)河(he)圖(tu)(tu)(tu)(tu)主要為(wei)黃(huang)河(he)游(you)覽圖(tu)(tu)(tu)(tu)、風景圖(tu)(tu)(tu)(tu)等(deng)(deng)(deng)。這些(xie)文獻(xian)既客(ke)觀地記錄了黃(huang)河(he)及其流域的(de)(de)發(fa)展(zhan)變(bian)遷(qian)，又(you)體(ti)(ti)現了古人對人與(yu)環(huan)境關系的(de)(de)歷史(shi)(shi)思考。

　　就(jiu)古(gu)代圖譜(pu)，目前學界還(huan)缺乏系統性研(yan)究(jiu)(jiu)，應用(yong)(yong)范圍也(ye)十分有限。研(yan)究(jiu)(jiu)者仍多(duo)孤立(li)于(yu)字面研(yan)究(jiu)(jiu)，而忽略了圖片(pian)(pian)價(jia)(jia)值。除應用(yong)(yong)較多(duo)的(de)考(kao)古(gu)學外，古(gu)代圖譜(pu)在其(qi)(qi)他(ta)領域(yu)還(huan)有較大的(de)研(yan)究(jiu)(jiu)與應用(yong)(yong)空(kong)間。黃(huang)(huang)(huang)(huang)河歷史(shi)(shi)(shi)(shi)圖譜(pu)也(ye)面臨同樣的(de)問題，其(qi)(qi)在地理(li)、水(shui)利(li)、人文(wen)等(deng)(deng)方面的(de)應用(yong)(yong)價(jia)(jia)值和(he)研(yan)究(jiu)(jiu)價(jia)(jia)值還(huan)需(xu)深入(ru)挖掘。基(ji)于(yu)此，我們(men)編(bian)纂《黃(huang)(huang)(huang)(huang)河歷史(shi)(shi)(shi)(shi)圖譜(pu)》一(yi)(yi)書(shu)，即是(shi)希(xi)望利(li)用(yong)(yong)可視化圖像(xiang)和(he)地學信息圖譜(pu)等(deng)(deng)理(li)論來更(geng)加直觀地表達和(he)挖掘古(gu)代文(wen)獻(xian)中(zhong)所含(han)黃(huang)(huang)(huang)(huang)河及其(qi)(qi)流(liu)域(yu)圖譜(pu)的(de)現代價(jia)(jia)值。本(ben)書(shu)是(shi)對黃(huang)(huang)(huang)(huang)河歷史(shi)(shi)(shi)(shi)圖譜(pu)的(de)首次匯編(bian)整理(li)。全書(shu)博采(cai)中(zhong)國(guo)(guo)古(gu)代典(dian)籍(ji)中(zhong)的(de)黃(huang)(huang)(huang)(huang)河相關文(wen)獻(xian)一(yi)(yi)百(bai)六十余部，精選其(qi)(qi)中(zhong)有關黃(huang)(huang)(huang)(huang)河的(de)歷史(shi)(shi)(shi)(shi)圖片(pian)(pian)計三(san)千八百(bai)八十四幅匯編(bian)成譜(pu)。現今中(zhong)國(guo)(guo)已(yi)經進(jin)入(ru)生態(tai)文(wen)明發(fa)展新(xin)階段，希(xi)望本(ben)書(shu)的(de)出版能夠為黃(huang)(huang)(huang)(huang)河流(liu)域(yu)生態(tai)一(yi)(yi)體化保護、區域(yu)一(yi)(yi)體化協同發(fa)展等(deng)(deng)研(yan)究(jiu)(jiu)提供史(shi)(shi)(shi)(shi)料參考(kao)與歷史(shi)(shi)(shi)(shi)借(jie)鑒，為傳承黃(huang)(huang)(huang)(huang)河文(wen)化、延續歷史(shi)(shi)(shi)(shi)文(wen)脈(mo)盡(jin)一(yi)(yi)份綿薄之(zhi)力(li)。